Hamulce w ciężarówcestanowią jeden z kluczowych podzespołów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo czynne pojazdu. Układy hamulcowe aut, których dopuszczalna masa całkowita wynosi nawet 40 ton, znacznie różnią się od odpowiedników stosowanych np. w pojazdach osobowych. Sprawdź, jak są zbudowane i jak działają hamulce w ciężarówce.
Jakie są hamulce w ciężarówkach?
Hamulce w ciężarówce muszą skutecznie zatrzymywać pojazd, którego masa całkowita może sięgać 40 ton, a w niektórych specjalistycznych autach nawet więcej. Rozwiązania stosowane w samochodach osobowych, czyli układy hydrauliczne, nie są w stanie wydajnie spowalniać pojazdów o tak znacznej masie. Hamulce pneumatyczne w ciężarówkach jako czynnik roboczy korzystają ze sprężonego powietrza, zamiast hydraulicznego płynu, stosowanego np. w autach osobowych. Rozwiązanie to charakteryzuje się wysoką wydajnością wprawiania w ruch klocków lub bębnów hamulcowych i zapewnia siłę niezbędną do skutecznego spowolnienia bądź całkowitego zatrzymania pojazdu o znacznej masie.
Pneumatyczny układ hamulcowy w ciężarówkach wywodzi się z technologii, która jako pierwszy opracował w XIX w. George Westinghouse, założyciel firmy WABCO. Początkowo rozwiązanie to charakteryzowało się znacznymi rozmiarami i stosowane było w pociągach. W 1922 r. niemiecka firma Knorr zaprezentowała pneumatyczny układ hamulcowy ciężarówki, który dzięki rozwojowi technologii produkcji był znacznie mniejszy i lżejszy od rozwiązania stosowanego na kolei. Ciężarówki Mercedesa wyposażone są w układy hamulcowe najnowszej generacji, które wspierane są przez zaawansowane technologie, tak aby zapewnić najwyższy poziom bezpieczeństwa wszystkim uczestnikom ruchu.
Co wchodzi w skład układu hamulcowego?
Pneumatyczny układ hamulcowy ciężarówki składa się z wielu elementów, które muszą ze sobą ściśle współpracować. Są to:
- Sprężarka (nazywana też kompresorem) napędzana silnikiem pojazdu, która na bieżąco pobiera powietrze z atmosfery i spręża je pod ciśnieniem.
- Główny zbiornik układu hamulcowego – tu trafia i magazynowane jest sprężone powietrze z kompresora.
- Pedał hamulca – steruje zaworem kontrolującym przepływ sprężonego powietrza ze zbiornika do komór hamulca pneumatycznego umieszczonego przy każdym z kół ciężarówki, a także przyczepy lub naczepy.
- Przewody powietrzne – dostarczają sprężone powietrze do elementów układu.
- Komory powietrzne – wprawiają w ruch elementy cierne układu hamulcowego. W zależności od zastosowanej technologii mogą to być okładziny bębnów hamulcowym lub klocki w przypadku hamulców tarczowych.
Przeczytaj także:
Jak działają hamulce w ciężarówkach?
Na praktycznym przykładzie omówimy, jak działają hamulce w ciężarówkach. Układ hamulcowy naczepy i ciągnika siodłowego aktywuje się po wciśnięciu przez kierowcę pedału hamulca. Wtedy sprężone powietrze pod wysokim ciśnieniem trafia do komór roboczych umieszczonych przy każdym z kół ciężarówki lub zestawu pojazdów ciężarowych wyposażonych w pneumatyczny układ hamulcowy. Powietrze napierając na membranę, pokonuje opór sprężyny powrotnej i za pośrednictwem mechanizmu wyposażonego w rozpieracz proces hamowania rozpoczyna się, czyli np. klocek hamulcowy zostaje dociśnięty do tarczy lub okładzina napiera na bęben hamulcowy.
Gdy pedał hamulca zostaje zwolniony, zawór doprowadzający powietrze do komory roboczej zamyka się, a wtłoczone wcześniej powietrze cofa się przewodami pneumatycznymi, aż trafi do zaworu upustowego. Tamtędy powietrze wraca do atmosfery, czemu towarzyszy spadek ciśnienia w układzie i charakterystyczne syknięcie. Odgłos ten może występować nie tylko po zakończeniu hamowania, lecz także w sytuacji, gdy ciśnienie w układzie jest zbyt wysokie. Wtedy nadmiar sprężonego powietrza usuwany jest przez zawór bezpieczeństwa, co chroni zbiornik i pozostałe elementy układu przed rozsadzeniem. W celu zapewnienia bezpieczeństwa jazdy warto regularnie kontrolować szczelność układu, a także stan elementów ciernych, których stopień zużycia zależy m.in. od stylu jazdy, masy przewożonych ładunków oraz topografii tras, na których użytkowany jest pojazd.
Przeczytaj także:
Ile układów hamulcowych ma ciężarówka?
Zastanawiałeś się kiedyś, do jakiej grupy hamulców zaliczany jest główny układ hamulcowy? Jest to hamulec zasadniczy, obsługiwany za pomocą pedału. Poza tym układem występują następujące rodzaje hamulców w ciężarówce:
- Hamulec postojowy (nazywany także awaryjnym) – zabezpiecza pojazd np. przed stoczeniem się w trakcie postoju. Tego rodzaju hamulce w ciężarówce wykorzystują sprężynowy cylinder działający na koła znajdujące się w jednej lub dwóch tylnych osiach pojazdu.
- Retarder – hamulec długotrwałego działania, stosowany w celu utrzymania stałej prędkości np. podczas jazdy górach. Układ ten chroni elementy cierne zasadniczego układu hamulcowego przed przegrzaniem np. podczas długich zjazdów.
Jak dbać o hamulce w ciężarówce?
W celu zapewnienia wysokiego poziomu bezpieczeństwa jazdy warto regularnie kontrolować szczelność pneumatycznego układu hamulcowego. Niewielkie ubytki ciśnienia z reguły nie wpływają w istotny sposób na skuteczność hamowania. Z kolei w przypadku znacznej utraty ciśnienia w układzie hamulce automatycznie zaczną spowalniać pojazd aż do całkowitego zatrzymania. Rozwiązanie to zabezpiecza pojazd w przypadku awarii układu pneumatycznego.
Podczas wizyt w serwisie należy dokładnie zweryfikować stan elementów ciernych układu, czyli np. klocków i tarczy hamulcowych. Stopień ich zużycia zależy m.in. od stylu jazdy, masy przewożonych ładunków oraz topografii tras, na których użytkowany jest pojazd. Podczas pokonywania długich zjazdów zalecane jest korzystanie z retardera, co pozwala odciążyć hamulec zasadniczy i zmniejszyć zużycie elementów ciernych.